ABD'nin eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, tartışma yaratan anı kitabında Başkan Donald Trump'ın Suriye'den çekilme kararını alma sürecini de anlattı. Kitaba göre Trump Suriye için "Ben kalmak istemiyorum çünkü Kürtlerden hoşlanmıyorum" dedi.

Welayet News - Trump yönetiminin eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’ın Beyaz Saray’da görev yaptığı döneme ilişkin anılarını kaleme aldığı tartışmalı kitabı, yarın piyasaya sürülmesi öncesinde internete sızdırıldı. Bolton, ‘The Room Where It Happened’ (Olayın Gerçekleştiği Oda)’ isimli kitapta Trump yönetiminin Türkiye, Suriye ve Kürtlerle ilgili karar alma süreçlerini de kendi perspektifinden anlatıyor. Erbil’den yayın yapan Rudaw sitesinin derlemesine göre, bu bağlamda öne çıkan bazı bölümler şöyle:

‘İSTEMİYORUM ÇÜNKÜ KÜRTLERDEN HOŞLANMIYORUM’

Bolton, Trump’ın Suriye’den çekilmeyle ilgili tutumu hakkında şu ifadeleri kullanıyor:

“Trump bir Pazartesi günü ‘Kötü savaşlardan (Ortadoğu) çıkmak istiyorum. Bize düşman olan ülkeler için IŞİD milislerini öldürüyoruz’ dedi. Ben de Rusya, İran ve Esad’tan bahsettiğini zannettim. Oysa Trump Suriye’den bahsediyordu. Danışmanların bir kısmı ABD’nin tamamen çekilmesini daha doğru buluyor, bir kısmı bir süre daha kalınmasını istiyordu.

Ancak Trump’ın daha farklı bir görüşü vardı; ‘Ben kalmak istemiyorum çünkü Kürtlerden hoşlanmıyorum. Onlar Irak’ta Araplardan, Suriye’de Türklerden kaçıyorlar. Ancak F-18’lerle çevrelerini bombalayarak korumaya aldığımızda kaçmıyorlar’ dedi. Sonra bana ne yapmamız gerektiğini sordu? Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise Trump’ın hem kendisine hem de John Bolton’a zaman vermesi gerektiğini söyledi. Ancak kısa bir süre sonra Trump’ın ABD güçlerini Suriye’den çekeceği fikri netleşmişti.”

Bolton, Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2018’deki G-20 zirvesinde yaptığı görüşmeyi de şöyle anlatıyor:

“Görüşme, IŞİD’e karşı büyük bir kazanım elde edildiği bir zamanda gerçekleşti ki, Beşar Esad da Suriye’nin bir kısmını yeniden kontrol etmeyi başlamıştı. Diğer yandan Avrupa ülkeleri Türkiye’nin ‘Suriye’nin kuzeyine yönelik yani Fırat’ın doğusuna yapacağı olası bir operasyondan kaygılarını dile getirmişti. Bu bölge Türkiye’nin güneyi ve Irak’ın doğusunu kapsayan bir üçgende bulunuyor. Söz konusu bölgeler Suriyeli muhalif güçlerin kontrolünde bulunuyor ve Kürtler savaşçılar muhalif güçlerin çoğunluğunu oluşturuyor. O dönemde IŞİD ile mücadele için binlerce ABD’li asker de yardım gücü olarak faaliyet yürütüyordu.

Erdoğan IŞİD’in yok edilmesini istediği bir tutum sergiliyordu ancak onun gerçek düşmanı Kürtlerdi. Erdoğan Kürtlerin PKK’yi desteklediğini düşünüyordu, bunun için de bazı gerekçeler öne sürüyordu. ABD uzun yıllar önce PKK’yi terör örgütleri listesine almıştı. Suriyeli Kürtlerin çoğu IŞİD’e karşı mücadele ediyorlardı. Ancak Tahran’ın dikkati gelecekte yapılacak bir savaştaydı. Yani IŞİD’in ortadan kaldırılmasından sonra. IŞİD’in kontrolündeki bölgelerde hâkimiyet kaybettikçe İran’ın kontrolü arttığı görüldü. Bu durum Amerika’yı bir grup müttefikle kalmasına itti. ABD uzun yıllar boyunca Kürtlerin daha fazla hâkimiyete kavuşmaları ve hata Irak’ta Kürtlerin bağımsızlığını destekledi. Ancak bir Kürt devletinin oluşması mevcut devletlerin sınırlarının değişmesini gerekli kılıyor. Bu karmaşık bir durum. Kürtlerin bize karşı vefasını gözlemlemiş olduk. Kürtler bizimle omuz omuza IŞİD ile savaştı. ABD’nin Kürtlere sırt çevirmesi sadece onlara karşı bir vefasızlık anlamına gelmeyeceği gibi dünya genelinde de tepkilere yol açacaktır. Ayrıca müttefikleri bir çatı altına buluşturmak durumu zorlaştıracak.”

SURİYE’DEN ÇEKİLME ÖNCESİ ERDOĞAN’LA NE KONUŞTU?

Bolton, 14 Aralık’ta Erdoğan ile Trump arasındaki telefon görüşmesine ilişkin, “Telefon görüşmesi önce başkan Trump’a önemli bilgiler verdim. O da bana, ‘oradan çıkmamız lazım’ dedi. Bu konunun böyle açıkça Erdoğan’a söylemesinden endişe duyuyordum. Erdoğan ile Trump görüşmede birçok konu hakkında konuştu, bunlardan biri de Suriye meselesiydi” diyor ve şöyle devam ediyor:

“Erdoğan, YPG’ye verilen eğitimden endişe duyduğunu aktarmış Trump’ın Suriye meselesindeki askeri ve siyasi tutumlarında farklılık gözlemlendiğini ifade etmişti. Bunlar kafasında soru işareti oluşmasına neden oldu. Erdoğan, ‘Türkiye hem PKK hem de IŞİD’den kurtulmak istiyor’ demişti. PKK derken Kürt savaşçılardan bahsediyordu. Trump ise Türkiye’nin IŞİD’e karşı mücadeleye başlaması halinde Suriye’yi bırakmaya hazır olduklarını söyledi. Trump, ABD güçlerinin Suriye’den çekilebileceğini ve kalan savaşı Türkiye’ye devredebileceğini söyledi. Erdoğan bu konuda söz verdi ancak lojistik desteğe de ihtiyaç duyduklarının altını çizdi. Trump ise Erdoğan’a, ABD’nin Suriye’den çekilmesiyle ilgili bir plan üzerinde çalışacaklarını ve bundan sonra IŞİD savaşını Türkiye’ye devredeceğini söyledi. Erdoğan ise Trump’a teşekkür ederek ‘pratik bir başkan’ diyerek övdü. Bir süre sonra Trump, IŞİD savaşında başarı elde ettiklerini ve Suriye’deki görevlerinin sona erdiğini dolayısıysa çekilme zamanı geldiğini belirtecek bir açıklama yayımlanması gerektiğini söyledi. Bu konu hakkında Savunma Bakanı James Mates’i aradım hoşnut olmadığını belirtti.”

‘KÜRTLER ARADA KALACAKTI’

John Bolton, ABD güçlerinin Suriye’den çekilmesi kararıyla ilgili şunları belirtiyor:

“Bu benim için ciddi bir sorundu, kanaatimce ABD güçlerinin Suriye’den çekilmesi büyük bir hataydı. Özellikle de küresel tehdit haline gelen IŞİD ve İran’ın tehditlerinin arttığı bir dönemde. Haziran ayında Pompeo ve Mattis ile görüşmeler gerçekleştirdik ve ABD’nin Suriye’de inişli çıkışlı politikalarından uzaklaşması gerektiğini vurguladım. Çünkü her seferinde ülkedeki bir kente bakıyorduk, örneğin Menbic ve İdlib. Büyük tabloya bakmamız gerektiğini savunuyordum. IŞİD’in kontrolündeki sınırların çoğu geri alınmıştı ve genel tablo dediğim İran’ı durdurmaktı. ABD Kürtleri desteklemekten vazgeçerse ya Esad ile ittifak yapmaya gidecekler ya da tek başlarına Türkiye’ye karşı savaşacaklar. Böylece Kürtler değirmenin taşları olan Erdoğan ile Esad’ın arasında sıkışıp kalacak. Bu nedenle ne yapacağımızı sorguladık.”

‘MACRON TÜRKİYE’Yİ ELEŞTİRDİ’

18 Aralık’ta ABD Savunma Bakanı Mattis, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Joseph Dunford, ABD Ulusal İstihbarat Direktörü Dan Coats, ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Direktörü Gina Haspel, Dişişleri Bakanı Mike Pompeo ile Pentagon’da bir araya geldikleri anlatan Bolton, o görüşmeyi ve sonrasında konuşulanları şöyle yazıyor:

“Mattis, Dunford, Pompeo ve ben, müttefiklerimize beklenmedik olaylar için hazırlık yapmaları için kendileriyle irtibata geçmemiz gerektiği yönünde anlaşmaya vardık. Ancak hiçbir destek sinyali alamadık. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un danışmanlarından Philippe Etienne, Macron’un Trump’la konuşacağını söyledi. Bu tutum beni şaşırtmıştı. Diğer tepkiler de, Fransa’nın tepkisi de beklenmedikti. Aynı günün öğlen saatlerinde Beyaz Saray’a gittim Macron Başkan Trump’la telefon görüşmesi gerçekleştirdi ve durumdan hoşnut olmadığını dile getirdi. Trump, Macron’a şöyle yanıt verdi, ‘IŞİD ile savaşımız sona ermiş geri kalanlarla Türkiye mücadele edecek’. Macron ise Trump’a, Türkiye’nin amacının Kürtlere saldırmak olduğunu IŞİD ile pazarlığa oturmak istediğini söyledi. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, ABD güçlerinin Suriye’den çekilmemesi için ricada bulundu ve kendisine, ‘Yakın bir sürede başaracağız, bu nedenle süreci tamamlamamız gerekiyor’ dedi. Trump bir kez daha danışmanlarıyla görüşmeyi kabul etti. Trump bana Macron’un ekibiyle görüşeceğini, Mattis ve Dunford’un da kendi mevkidaşlarıyla görüşmesi gerektiğini söyledi. James Mattis, görüştüğü Fransa Savunma Bakanı Florence Parly’nin Trump’ın kararından hoşnut olmadığını aktardı. İsrail’in ABD Büyükelçisi Ron Dermer, Trump yönetiminin en kötü dönemini geçirdiğini söyledi.”

‘TRUMP, TÜRKİYE’DEN KÜRTLERLE BİRLİKTE SAVAŞMASINI İSTEDİ’

Kongre’nin Cumhuriyetçi üyelerinin Suriye’den çekilme meselesine karşı olduklarını ancak Demokratların bu konuda çekimser olduklarını yazan Bolton devamında şöyle diyor:

“Trump Erdoğan’la konuşmaya ve iki hususu kendisine iletmeye karar verdi. Birincisi hiçbir Amerika askerine Suriye’de saldırmayacağını taahhüt etmesini, ikincisi ise Kürtlere değil de IŞİD’e karşı operasyon düzenlemesi gerektiğinin sözünü aldı. Çünkü çok sayıda Amerikalı Kürtleri seviyor. Kürtler yıllardır omuz omuz bizimle IŞİD’e karşı savaştı. Trump Erdoğan’a Türkiye’nin Kürtlerle birlikte IŞİD’e karşı savaşmaları gerektiğini söyledi. Daha sonra Trump, Türkiye ile daha fazla ticaret bağlantıları kurmaya karar verdi. Erdoğan ise Kürtleri sevdiğini Kürtlerin de kendisini sevdiğini ancak PYD/PKK/YPG’nin Kürtleri kötü kullandıklarını ve Kürtleri temsil etmediklerini söyledi.”

JEFFREY’NİN HARİTASI

Bolton, ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’nin Suriye’nin geleceğiyle ilgili bir yol haritası hazırladığını ancak Türkiye’nin veya Kürtlerin hâkimiyetinde bir bölge önermediğini de yazan Bolton şöyle devam ediyor:

“Orgeneral Joseph Dunford, bu öneriyi hiçbir şekilde uygun görmedi. Ben de şunu sordum bizim amacımız Türkleri Fırat’ın doğusunda tutmaktan ibaret olabilir mi? Dunford da ‘evet bu benim de görüşüm’ dedi. Ben de Suriye’nin Kuzeydoğusunda ABD’nin varlığı olmadan bu şekilde kalmasını istediğimi söyledim. Talep ettiğimin kolay olmadığını biliyordum. Ancak bu bizim amacımızın bir parçası olması gerektiğini savunuyordum. Uygulanmayacağını bilmemize rağmen. Bu konuda Orgeneral Joseph Dunford benimle hemfikirdi. Daha sonra yol haritasının taslağında Kürtlerin korunması ve kendilerine iyi davranılması ibaresini ekledik.”

‘ERDOĞAN TAMAMEN BAĞIMSIZ HAREKET ETMEKTE ISRARCIYDI’ 

“Erdoğan’ın benimle olan görüşmesini ertelemesini çok da şaşırtıcı bulmadım. Daha sonra ABD’nin tutumuna karşı ve özellikle de benim önerime karşı bir tepki olduğu ortaya çıktı. Erdoğan, Suriye’nin kuzeydoğusunda tam bağımsız hareket etmek için ısrarcıydı. Ben ise tam tersine Kürtlerden öç almasının önüne geçilmesi ve engel olunması gerektiğini savunuyordum. Erdoğan bir açıklama yapıp geri adım atmayacaklarını söylemişti. Dönüşümde Pompeo ile görüştüm ve Türkiye ile Kürt meselesinde farklı düşündüğümüz kanaatine vardık. Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Pompeo ile görüşmek istiyordu. Pompeo ise ‘Türkiye’ye önünüzde tek seçenek var ya bizimle birlikte sınırda kalırsınız ya da Rusya ve İran’la. Çünkü biz çekilirsek onlar sınıra ulaşacak’ demeyi planlıyordu. Ben de bu fikri destekliyordum.

‘TÜRK KOMUTANLAR OPERASYON İSTEMEDİ’ İDDİASI

Daha sonra Trump ile görüştüm kendisi de Türkiye’nin aylar öncesinden Suriye’ye girmek için hazırlık yaptığını söyledi ve bu nedenle Türkiye saldırıya geçmeden önce ABD askerlerini bölgeden çekme kararı aldı. Trump açıklama yaparak, Erdoğan’ın IŞİD’i vurmayı amaçlamadığını, ABD’nin de Suriye’den çekileceğini ancak istediği zaman IŞİD hedeflerini vurabileceği mesajını verdi.”

Bolton, “General Dunford, Türk komutanların Suriye’ye girme konusunda Erdoğan’la aynı fikirde olmadığı kanaatindeydi. Suriye’de operasyon düzenlememek için bahane arıyorlardı” iddiasında da bulundu. 
 

Rudaw