İsrail'de devlete ait silah üreticisi, ismi Azerbaycan'da yolsuzlukla anılan iki firmaya en az 155 milyon dolar para transferi gerçekleştirdi. Ödemelerin ne için yapıldığı belirsizliğini koruyor.

Welayet News - İsrail'in en büyük havacılık ve silah üreticisi olan Israel Aerospace Industries (IAI), 2012 ve 2014 yılları arasında sızdırılan banka raporlarına göre, adı Azerbaycan hükümeti için büyük ölçekli kara para aklama eylemleriyle ilişkilendirilen iki şirkete en az 155 milyon dolar transfer etti. İsrail devletine ait IAI tarafından yapılan ödemeler belirsizliğini koruyor.

Olay Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun eline geçen binlerce bankacılık belgesinin bir parçası olarak gün ışığına çıktı. İsrail menşeli Haaretz'in aktardığı haberde kaynak olarak gösterilen Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu'nun (ICIJ) belgelerine göre para transferleri IAI'nin Azerbaycan ile 1,6 milyar dolarlık bir silah anlaşması imzalamasından kısa bir süre sonra başladı. Söz konusu anlaşma İsrail silah ticareti tarihinin en büyüklerinden biriydi.  

Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü'ne (SIPRI) göre İsrail, 2006 ile 2019 arasında Azerbaycan'a 825 milyon dolarlık silah ihraç etti.

Haaretz'de yer alan bilgilerdeyse anlaşmanın içeriğinde aracılara yönelik herhangi bir detay olmadığına dikkat çekildi.

İsrailli firma: Ticari sır, paylaşamayız

IAI'yse kamuoyuna yansıyan söz konusu belgelere dair herhangi bir açıklama yapmayı reddederek şu demeci verdi:

“İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii, kanun hükümlerine sıkı sıkıya bağlı olarak faaliyet gösteren bir devlet şirketidir. Bir savunma şirketi olarak ve şirket politikasına uygun olarak, ticari faaliyetleriyle ilgili bilgileri kanunun gerektirdiği durumlar dışında ele almaz veya bunlara yanıt vermez."

Ödemeler, Deutsche Bank yetkilileri tarafından derlenen ve kara para aklama ve "terörizm finansmanı" dahil olmak üzere yasa dışı mali faaliyetlerle mücadeleden sorumlu ABD Hazine Bakanlığı kuruluşu olan Mali Suçları Uygulama Ağına (FinCEN) sunulan bir düzineden fazla Şüpheli Faaliyet Raporunda (SARs) yer alıyor. Raporlar, dünya çapındaki bankalardan alınan binlerce diğer belgeyle birlikte, başlangıçta BuzzFeed News'e sızdırıldı ve ardından ICIJ'e aktarıldı. ICIJ, bunları 108 medya kuruluşu ve dünyanın dört bir yanındaki 400 gazeteciyle paylaştı.

Söz konusu SAR'ın FinCEN'e sunulması tek başına belgede adı geçen kişi veya şirketin yasadışı bir şey yaptığı anlamına gelmiyor.

Paranın neden ödendiğine dair kaçamak cevaplar

Deutsche Bank tarafından ABD makamlarına gönderilen belgelerde "İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii [kara para aklama açısından] yüksek riskli bir endüstri olan silah üretimiyle ilgileniyor" denilirken söz konusu para transferinin "açık bir ticari amaç olmaksızın" yapıldığına dikkat çekiliyor. Deutsche Bank'a göre IAI, ödemelerin iki şirket tarafından sağlanan “yönetim ve danışmanlık hizmetleri” için olduğunu savundu. Ödemeler Azerbaycan'da kara para aklama üzerine geçmişte gündeme gelen Yeni Zelanda firması Jetfield Networks ve Larkstone'a yapıldı.

Jetfield'e ödemeler Haziran 2012'de, Azerbaycan'la 30 milyon dolara yakın bir transfer imzalandıktan sadece aylar sonra başladı, ardından Ekim ayında 6 milyon dolar ve takip eden aylarda tekrarlanan transferler izledi. Deutsche Bank’ın FinCEN’e sunduğu raporların analizi, 2014 yılına kadar 116 milyon dolardan fazlasının Jetfield’a transfer edildiğini ve Larkstone’un aynı dönemde yaklaşık 39 milyon dolar aldığını gösteriyor. Bir örnekte, banka raporlarına göre, IAI, helikopter rotor kanatlarının satın alınması için Jetfield'a yaklaşık 8 milyon dolar transfer etti. Raporda, "Deutsche Bank, fon transferinin amacını bağımsız olarak teyit edemedi" diye belirtildi.

Paraların gittiği yerler: İngiltere, lüks harcamalar, rüşvet...

Jetfield ve Larkstone'a yapılan para transferleri, öncelikle sonraki yıllarda ortaya çıkan iki şirket hakkındaki bilgiler nedeniyle çeşitli soruları gündeme getiriyor. 2017 yılında sızdırılan ve Azerbaycan'da kara para aklama vakalarına dair bir dizi soruşturma raporuna temel teşkil eden banka belgeleri, 2,5 milyar avronun Azerbaycan hükümetine yakın firmalarca İngiltere'de kayıtlı firmalara usülsüz aktarıldığını ortaya koymuştu. Soruşturma raporuna göre Jetfield, paranın bir kısmının (109 milyon dolar) kanalize edildiği şirketlerden biriydi. Larkstone da sistemin bir parçasıydı.

2017'de sızdırılan belgelere göre, 2012-2014 yılları arasında Azerbaycan'dan akan para, diğer şeylerin yanı sıra, Azerbaycan'daki hükümet yetkililerine lüks mallar satın almak için, ancak aynı zamanda rüşvet için de kullanıldı.

İsrail Azerbaycan'dan petrol alıyor ve Azerbaycan'sa İsrail'den silah ve tarım ekipmanları alıyor. İran'la olan sınırı nedeniyle Azerbaycan'ın aynı zamanda İsrail'in "stratejik ortağı" rolünü oynadığı belirtiliyor.

Savaşla beraber İsrail-Azerbaycan silah trafiği arttı

IAI ile Azerbaycan arasındaki anlaşma için müzakereler, sözleşmenin açıklanmasından yaklaşık iki yıl önce başladı ve büyük ölçüde Azerbaycan ve İsrail kamuoyundan gizli yürütüldü. Teslimatlar, anlaşmanın imzalanmasından yaklaşık iki yıl sonra başladı ve en az beş yıl boyunca devam etti. Anlaşma insansız hava araçları ve füze savunma sistemlerinin satışını içeriyordu. Azerbaycan için, ülkenin 3,2 milyar dolarlık toplam yıllık savunma bütçesinin yarısından fazlasına tekabül eden olağanüstü oranlarda bir anlaşmaydı.

Geçtiğimiz haftayla birlikte Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki sıcak çatışmanın başlamasından hemen öncesinde İsrail Hava Kuvvetlerinin Negev'deki Uvda üssüne iki Azerbaycan İlyuşin İl-76 kargo uçağı iniş gerçekleştirdi. Çatışmaların başlamasını takiben iki Azerbaycan kargo uçağı daha İsrail askeri üslerine vardı.