Ahkamın Tanımı.

‘’Her ümmet için aydınlık yolunu gösteren bir şeriat karar kıldık’’ Maide 48

Beşeriyetin dünya ve ahiret saadeti için günlük yaşamın tamamını kapsayan ilahi ve islami programın ameli ve tatbiki olarak ferdi ve ictima-i kanunları tamamını içermektedir.

İslami program üç kısma ayrılır.

a-İtikadi (usuluddin)

b-Ameli emirler (furuudin)

c-Ahlaki ilkeler

İtikat: (usuluddi) insan yaşarken iki boyutlu bir varlık olarak yaşamaktadır.

• Maddi boyutlu
• Manevi boyutlu.

İnsan bu iki boyutuyla birbiriyle kenetlenmiş bu yüce varlık, yeryüzünde ona Allah’ın halifesi diye isim konunmuştur. Hilafet görevi yüklenmiş olan insan, yakin derecesinde bir imana sahip olması onun fıtratının gereğidir. Buna binaen islam insanın iç dünyasına hitap ederek sağlam bir akideye ve sağlam bir fikre, düşünceye kavuşmasını sağlar; hertürlü şüphelerden arındırarak temiz bir düşünceye sahip olmasını ister.

Ameli emirler yani furu’uddin: Ameli olan emirleri yerine getirmek için sağlam bir imanla yapılması gereken veya yapılmaması gerekliolan amelleri sahih bir akide ile birlikte yerine getirmektir.

Ahlaki ilkeler: insan yaratılmış varlık aleminde kimlik beyanı yaparken insana yakışır yüce islami değerlerini korumak için hazırlanmış ilahi programdır.

Fıkıh kitapları büyük ilim adamları tarafında furu’udinolan ilahi hükümleri Kur’an Ve sünnetten akli telillerle istinbat ederek şahsi ve ictima-i hükümleri bir araya topliyarak kitap haline getirmişlerdir. Bu ilahi görevi ilk olarak İmam Caferi Sadık (a.s) yapmıştır. Bu dini meselelere ahkam adı verilmiştir.

Mükellef şahıs emir ve nehyi yerine getirmesi için ictihat etmesi veya bir müctehidi taklit etmesi zerureti vardır. Buna binaen mükellefin vazifesi islami programları yerine getirmede şu üç  emir var.

‘’ ictihad, teklit ve ihtiyat’’ Bu üçünün izahatından önce ‘’teklifin şartlarını öncelik alalım’’

2-Teklifin şartları:

Tefekkür, tealuk, seçme gücü ve irade sahibi olması diğer yaratılmışlardan farklı çok kıymetli değerlere sahip olması keramet, mesuliyet ilahi teklif  ona arz edilmiş ki onlarla amel onu ebedi saadete ulaştırır.

Her insan şu şartlara haiz olursa  mükellef kabul edilir.

1-Buluğ

2-Akıl

3- Kudret

3-Yapılması veya yapılmaması emrolunan hükümlerin kısımları:

A-ameli olan vacipler: yapılması vaciptir terki ise azaptır, namaz gibi.

B-Haram olan ameller:Kesin yapılmaması gerekli olan ameldir; yapıldığında azap vardır, yalan konuşmak gibi

C-Mustehap olan ameller:Yapılmasında sevab var, terkinde azap yoktur, gece namazı gibi.

D-Mekruh olan ameller: Terkinde sevab var yapıldığında azap yoktur. Misal siyah elbise geyinmek