Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i telefonla arayarak Ukrayna savaşını bitirmek için müzakerelere başlayan ABD Başkanı Donald Trump’a ait olduğu iddia edilen bir “barış planı” İngiliz medyasına sızdırıldı. Plan Ukrayna için tam bir "ekonomik sömürgeleştirilme"

Welayet News  - The Telegraph’ta yer alan iddiaya göre, planda bulunan Donald Trump’ın Ukrayna’dan 500 milyar dolar “geri ödeme” talebi, ABD’nin ülkenin kritik mineralleri üzerindeki kontrolünün çok ötesine geçiyor; limanlar ve altyapıdan petrol ve doğalgaza kadar her şeyi ve ülkenin daha geniş kaynak tabanını kapsıyor.

Bir hafta önce Volodimir Zelenskiy’in ofisine gelen sözleşmenin şartları, ABD’nin Ukrayna’yı yasal olarak neredeyse ebediyen ekonomik sömürgeleştirmesi anlamına geliyor. Habere göre belge Kiev’de şaşkınlık ve paniğe neden oldu.

The Telegraph, 7 Şubat 2025 tarihli ve “Özel ve Gizli” ibareli sözleşme taslağını ele geçirdi. Taslakta ABD ve Ukrayna’nın “çatışmanın düşman taraflarının Ukrayna’nın yeniden inşasından faydalanmamasını” sağlamak için ortak bir yatırım fonu oluşturması gerektiği belirtiliyor.

ABD, tüm yeni lisanslardan pay alıyor, yargı dokunulmazlığı elde ediyor

Anlaşma, “maden kaynakları, petrol ve gaz kaynakları, limanlar, diğer altyapılar (mutabık kalındığı üzere)” dâhil olmak üzere “Ukrayna’nın kaynaklarıyla ilişkili iktisadi değeri” kapsıyor ve başka neleri kapsayabileceğini belirsiz bırakıyor.

Belgede, “Bu anlaşma, kanunlar ihtilafı ilkelerine bakılmaksızın New York kanunlarına tabi olacaktır,” deniyor.

ABD, Ukrayna’nın kaynakların çıkarılmasından elde ettiği gelirlerin %50’sini ve kaynakların gelecekte paraya çevrilmesi için “üçüncü taraflara verilen tüm yeni lisansların” mali değerinin %50’sini alıyor. Ayrıca ABD lehine “bu gelirler üzerinde bir haciz” olacak. Müzakerelere yakın bir kaynak, “Bu madde ‘önce bize ödeme yapın, sonra çocuklarınızı besleyin’ anlamına geliyor,” dedi.

Taslak metinde, gelecekteki tüm lisanslar için “ABD’nin ihraç edilebilir minerallerin satın alınmasında ilk ret hakkına sahip olacağı” belirtiliyor.

Washington yargı dokunulmazlığa sahip olacak ve Ukrayna’nın emtia ve kaynak ekonomisinin çoğu üzerinde neredeyse tam kontrol sahibi olacak.

Fon, gelecekteki tüm ruhsat ve projelerin “yöntemini, seçim kriterlerini, şartlarını ve koşullarını belirleme konusunda münhasır hakka” sahip olacak. 

1945’te Almanya ve Japonya’ya dayatılan anlaşmalardan daha ağır

Zelenskiy, eylül ayında Trump Tower’a yaptığı bir ziyarette, silah sevkiyatının devam etmesinin önünü açmak umuduyla, ABD’ye Ukrayna’nın nadir toprak elementleri ve kritik minerallerinde doğrudan pay verme fikrini ortaya atmıştı.

Bazı maden havzaları Ukrayna’nın doğusundaki cephe hattına yakın ya da Rusya kontrolündeki bölgelerde bulunuyor. Ukrayna lideri titanyum, tungsten, uranyum, grafit ve nadir topraklardan oluşan stratejik rezervlerin Rusya’nın eline geçmesinin tehlikelerine dikkat çekmiş ve “Eğer bir anlaşmadan bahsediyorsak, o zaman bir anlaşma yapalım, biz sadece bunun için varız,” demişti.

Ukrayna muhtemelen Avrupa’daki en büyük lityum havzasına sahip. Fakat lityum fiyatları 2022’de balonun patlamasından bu yana düştü. Dünyanın her yerinde büyük rezervler keşfediliyor. Nevada’daki McDermitt Kalderasının 40 milyon metrik ton ile gezegendeki en büyük lityum yatağı olduğu düşünülüyor ki bu da tek başına ABD’yi Çin’in önüne geçirmeye yeter.

The Telegraph, “Muhtemelen savaşta yenilen saldırgan devletlere normalde dayatılan şartlarla karşı karşıya kalmayı beklemiyordu. Bu şartlar, 1945’teki yenilgilerinin ardından Almanya ve Japonya’ya uygulanan mali cezalardan daha kötü. Her iki ülke de sonuçta galip müttefiklerden net fon alıcılarıydı,” diyerek anlaşma şartlarının Ukrayna aleyhine büyük bir yük getireceğine işaret ediyor.

Ukrayna’nın Versailles’ı

Eğer bu taslak kabul edilirse, Trump’ın talepleri Ukrayna’nın GSYİH’sinden, Versailles Antlaşmasında Almanya’ya dayatılan, daha sonra 1921 Londra Konferansında ve 1924 Dawes Planında azaltılan tazminatlardan daha yüksek bir paya denk gelecek.

Donald Trump Fox News’e verdiği demeçte Ukrayna’nın 500 milyar dolar vermeyi “esasen kabul ettiğini” söylemiş ve “Nadir topraklar açısından, petrol ve gaz açısından ve diğer şeyler açısından son derece değerli topraklara sahipler,” demişti.

Ukrayna’nın şartları reddetmesi halinde bu elementlerin “Putin’e bir tabak içinde teslim edileceği” uyarısında bulunmuş ve “Anlaşma yapabilirler. Anlaşma yapmayabilirler de. Bir gün Rus olabilirler ya da bir gün Rus olmayabilirler. Ama ben bu parayı geri istiyorum,” diye konuşmuştu.

Trump, ABD’nin savaş için şimdiye kadar 300 milyar dolar harcadığını söylerken, daha fazlasını vermenin “aptalca” olacağını sözlerine eklemişti.

Kongre tarafından kabul edilen beş paketin toplamı 175 milyar dolar ve bunun 70 milyar doları ABD’de silah üretimi için harcandı. Bu paranın bir kısmı insani yardım hibesi şeklinde olsa da büyük bir kısmı geri ödenmesi gereken ödünç verme-kiralama parası. (harici)