Suriye’nin yeni yönetimi, Rusya’dan güvenin yeniden inşası için tazminat ve ekonomik destek bekliyor. Rusya ise Suriye’deki askeri üslerinin geleceğini güvence altına almaya çalışıyor ve Suriye’ye kriz sonrası yeniden yapılanmada yardım etmeye hazır olduğunu...

Welayet News  - Suriye devlet ajansı SANA‘nın haberine göre, Rus heyetinin Şam ziyaretinde Suriye’nin yeni yönetimi, Rusya’dan “güveni yeniden tesis etmek” için “tazminat” beklentisi içinde olduklarına işaret etti. Haberde, “Rusya’nın Suriye halkıyla güvenin yeniden tesis edilmesindeki rolü, tazminat, yeniden inşa ve restorasyon gibi somut önlemler aracılığıyla vurgulandı,” ifadelerine yer verildi.

Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın, Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov ve Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev başkanlığındaki heyetin ziyareti hakkında yayımladığı basın açıklamasında, “Suriye halkına kriz sonrası yeniden yapılanmada gerekli yardımı sağlama hazırlığı” belirtildi. Ayrıca, “geleneksel dostluk ilkeleri üzerine ikili çok yönlü işbirliği kurma arzusu” da vurgulandı.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, 29 Ocak öğleden sonra tazminat bilgileri hakkında yorum yapmaktan kaçındı. Peskov, 28 Ocak’ta Şam’daki görüşmelerin “önemli temaslar olduğunu, Suriye yetkilileriyle sürekli diyalog kurmanın ve sürdürmenin gerekli olduğunu” belirtti.

Rusya Bilimler Akademisi Dünya Ekonomisi ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Yakın Doğu Araştırmaları Merkezi’nin önde gelen araştırmacısı Nikolay Suhov, Vedomosti gazetesine verdiği demeçte Suriye’nin yeni yönetiminin pazarlık pozisyonlarını açıkça ortaya koyduğunu belirtti. Suhov’a göre, Suriye’nin yeni yöneticileri, Beşar Esad’ın iadesini ve “neredeyse hiç paraları yokken” yurt dışına kaçırdığı varlıkların geri verilmesini istiyor.

Moskova için kilit soru, askeri üslerinin geleceği olmaya devam ediyor. Bogdanov, 29 Ocak gecesi geç saatlerde TASS‘a yaptığı açıklamada, Şam’da nihai bir kararın henüz alınmadığını doğruladı ve “Konu ek müzakereler gerektiriyor,” dedi.

Üsler, Suriye’nin Akdeniz kıyısında bulunuyor: Lazkiye limanı yakınlarında Hmeymim hava üssü ve Tartus limanında Deniz Kuvvetleri üssü. Bu üsler, 2015’ten beri Suriye ordusuna, yeni yönetim haline gelen gruplara karşı da dahil olmak üzere, yardım etmek için kullanıldı. 2017’de Suriye’nin önceki yönetimi, Rusya ile Hmeymim üssü ve Tartus’taki üssün 49 yıllığına bedelsiz kiralanması konusunda bir anlaşma yapmıştı.

Ortadoğu uzmanı İbrahim İbrahimoğlu, gazeteye yaptığı açıklamada Rusya’nın üslerini koruma şansının “kısıtlanmış” olsa da olduğuna işaret etti. Suhov ise Tartus’taki üssün kalabileceğini, ancak mevcut Şam’ın kilit ortağı olan Türkiye’nin Hmeymim üssünün korunmasına izin vermeyeceğini, zira bu üssün Moskova’nın Afrika’daki faaliyetlerinin dayanağı olması ve NATO üyesi olarak Türkiye’yi rahatsız etmesi nedeniyle bu şekilde düşündüğünü belirtiyor. Fakat uzman, üslerde bulunan teçhizatın geri çekilmesi sırasında da sorunların ortaya çıkabileceğini ifade ediyor.

Rus heyeti, Dışişleri Bakanlığı’nın bildirdiğine göre, daha önce Ebu Muhammed el-Colani olarak bilinen ve Hayat Tahrir el-Şam (HTŞ) lideri olan “yeni Suriye yönetiminin başı Ahmed eş-Şaraa” ile görüştü. HTŞ, Aralık 2024’te iktidarı ele geçiren Esad karşıtı koalisyonun çekirdeğini oluşturuyordu.

Bogdanov ve Lavrentyev ayrıca yeni Dışişleri Bakanı Esad Şeybani ve Sağlık Bakanı Mahir eş-Şaraa (Ahmed eş-Şaraa’nın kardeşi) ile de görüştüler. Suhov, Şeybani ve Şaraa’nın kendilerinin İslamcılarla bağlantılı olmamasına dikkat çekiyor ve bunun müzakereler için olumlu bir zemin yarattığını belirtiyor. 29 Ocak akşamı, buçuk aydır herhangi bir resmi görevi olmayan Ahmed eş-Şaraa’nın kendisi Suriye’nin “geçici cumhurbaşkanı” ilan edildi.

Moskova ile temasların durduğu süre boyunca, yeni yönetime yakın Türkiye, Fransa, Almanya, ABD, Katar ve diğer Arap ülkelerinden diplomatlar Şam’ı ziyaret etti ve Amerikalılar ile AB yaptırımların kaldırılmasına izin verdi.

2018’de Esad, Suriye’nin yeniden inşası için 400 milyar dolar gerektiğini belirtmişti, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Ocak 2025’te 500 milyar dolar olarak tahmin etmişti.

Rusya Uluslararası İlişkiler Konseyi (RIAC) program yöneticisi İvan Boçarov, Türkiye ve Araplarla karşılaştırıldığında Rusya’nın ana bağışçı olmayacağını dile getirdi. Suhov’a göre, Şam’ın pozisyonu yaptırımların kaldırılmasına bağlı: “Bundan emin değiller. Türkiye tüm yeniden inşa sürecini kaldıramaz, Suudi Arabistan ve Katar da kaldıramaz, bu da eğer istek varsa Moskova’ya şans veriyor.”

Suhov, Suriye’nin yeni yönetiminin, Rusya’nın Esad ordusunun saldırılarına yardım ettiği bölgeleri yeniden inşa etmekle yükümlü olduğunu düşündüğünü söylüyor. Aynı zamanda tazminat para şeklinde olmayabilir.

Boçarov’a göre, bu yakıt ve gıda tedariki olabilir. Boçarov, Moskova’nın Suriye’de müzakerelerin yapıldığı sağlık bakanlığının restorasyonuna yardımcı olabileceğini de ekliyor. Suhov’a göre, malzeme, ekipman ve uzman yardımı Rusya’ya döviz yerine ruble harcama fırsatı verebilir. (harici)