Amerika'nın “güvenliği sağlama” iddiası aslında bölgede ve ötesinde güvensizlik ve istikrarsızlığın kaynağı. Bu aynı zamanda şu soruyu akla getiriyor: ABD'ye küresel bir polis gibi davranma yetkisini kim verdi?

Welayet News  - 1 Mayıs'ta İran'ın İslam Devrim Muhafızları Kolordusu (IRGC) donanma birimleri ile Basra Körfezi'nde bir ABD savaş gemisi arasında çok ilginç ve aydınlatıcı bir karşılaşma meydana geldi. Amerikan savaş gemisi İran'ın karasularına yaklaştığında, Devrim Muhafızları komutanı gemiyi karasularını ihlal etmemesi konusunda uyardı. Sonrası daha da ilginçti: İranlı komutan Amerikalılara “Farsça konuşmalarını” emretti.

“Burası Fars Körfezi. Farsça konuş. Beni duydun mu?"

IRNA tarafından yayınlanan bir videoda bir IRGC görevlisinin bu şekildeki ifadesi duyuluyor.

ABD gemisi Farsça olarak, "Çok teşekkür ederim. Seni duyduk. Sizinle 16. kanaldan bağlantı kuracağız,” diye cevap verdi.

Video içeriğinde:  Amerikalı denizcilerin IRGC güçleri tarafından aşağılanması Devrim Muhafızları denizcileri, Amerikalı denizcileri Basra Körfezi'nde İngilizce yerine Farsça konuşmaya zorluyor ve aynı zamanda İran İslam Cumhuriyeti'nin deniz sınırlarından derhal uzaklaşıyorlar. 

Video daha sonra Devrim Muhafızları subayının ABD savaş gemisini farklı bir rotaya yönlendirmesi ve uymaması halinde onunla "kesin bir şekilde başa çıkmak" tehdinde bulunduğunu gösterdi. Sonrasında, “Bu koalisyon savaş gemisi. Uluslararası sularda rotamızı değiştirdik” diye telsizden Farsça bir ses duyuluyor ve devamla "Güvenliği sağlamak için uluslararası sularda düzenli devriyeler yapıyoruz" ifadeleri geçiyor. 

Amerika'nın “güvenliği sağlama” iddiası aslında bölgede ve ötesinde güvensizlik ve istikrarsızlığın kaynağı. Bu aynı zamanda şu soruyu akla getiriyor: ABD'ye küresel bir polis gibi davranma yetkisini kim verdi? Büyük bir bölgesel güç olan İran İslam Cumhuriyeti, defalarca Basra Körfezi'nde ve çevresinde güvenliğin ABD gibi dış yırtıcıların değil, bölgesel güçlerin sorumluluğunda olduğunu söyledi.

Bu, İran'ın, tabii ki gayri meşru Siyonist varlık dışında, tüm komşularıyla gerilimleri hafifletmeye yönelik proaktif diplomasisiyle artık pratik bir şekil almaya başlıyor. Üç paralel gelişme, bölgesel mimariyi bir yıl önce bile düşünülemeyecek şekilde şekillendiriyor.

Birincisi, politikaları Batı Asya'daki diğer oyuncuların düşünceleri üzerinde büyük bir etkiye sahip olan iki bölgesel ağır güç olan İslami İran ve Suudi Arabistan arasındaki Çin aracılı yakınlaşma. Bu memnuniyetle karşılanan değişiklik, Washington ve Tel Aviv'de şiddetli mide yanmasına neden olsa da, "Batı Asya'da bir paradigma değişikliği" olarak tanımlandı.

İran-Suudi yakınlaşması ikinci gelişmeye itici güç sağladı: Suriye'nin yeniden Arap saflarına entegrasyonu. Birkaç yıldır devam ederken, öncelikle Suudiler ayak sürüdüğü için hızı yavaştı. Suudi Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan'ın İran-Suudi uzlaşmasının ardından 18 Nisan'da Şam'a yaptığı ziyaretle bu engel de kalktı.

Arap dışişleri bakanlarının 1 Mayıs'ta Amman'da, 7 Mayıs'ta Kahire'de ve 19 Mayıs'ta Cidde'de Suriye'yi 2011'de ihraç edildiği Arap Birliği'ne geri getirmek için yaptıkları müteakip toplantılar süreci hızlandırdı. 7 Mayıs'ta Kahire'de yapılan basına kapalı toplantı, Suriye'yi yeniden Arap Birliği'ne resmen davet etti ve bunun sonucunda Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, 19 Mayıs'ta Cidde zirvesine katıldı.

Üçüncü gelişme, Rusya, İran ve Çin'in bu değişimleri kolaylaştırmada oynadığı kilit roldür. Askeri varlığı büyük istikrarsızlığa neden olan ABD ve NATO müttefiklerinin aksine, Rusya-Çin yaklaşımı, Moskova'nın Esad hükümetini desteklemesiyle birlikte uzlaşmaya odaklanıyor.

Dünyanın en büyük üreticilerinden ikisi olan ve her ikisi için de büyük gelir sağlayan Rusya ile Suudi Arabistan arasında petrol üretimi konusunda da görüş birliği var. Suudiler, Amerikalıların ülkelerine sadece bir nakit ineği gibi davrandıklarını ve onların refahını umursamadıklarını anladılar.

Bölgedeki 50'den fazla askeri üste konuşlanmış 42.000-50.000 askerden oluşan devasa ABD askeri varlığı, istikrarsızlığı önlemek şöyle dursun, çatışmanın ana kaynağı olmuştur. Benjamin Denison gibi düşünen Amerikalılar, ABD birliklerinin bölgedeki varlığının politika yapıcılar için yarattığı “baştan çıkarma sorununa” işaret ettiler.

“Savaşları kolaylaştırmanın hikmeti, savaşların hikmetine bağlıdır. Tüm küresel sorunlara hızlı askeri müdahale kulağa hoş gelebilir ancak bu politika yapıcıları hayati olmayan çıkarlar için bile müdahale etmeye teşvik edebilir."

Denison, "Ortadoğu'daki ve yakınındaki ABD askeri üsleri ve lojistik merkezleri başlıca örneklerdir - aptalca savaşları başlatmayı çok kolaylaştırırlar" diye yazıyor.

Rusya, İran ve Çin, güçlü askeri ve ekonomik politikalarla diplomatik çabalarını artırdı. Mart ayı ortasında Rusya, İran ve Çin, Umman Körfezi'nde deniz tatbikatı yaptı . Bunlar, 2019'dan beri bu tür üçüncü tatbikatlardı.

ABD'nin aksine, Rusya-İran-Çin askeri unsurunun amacı bölge devletlerini tehdit etmek değildir. Daha ziyade, petrolün güvenli bir şekilde taşınması için Malacca, Hürmüz'den Bab al-Mendeb Boğazları'na kadar olan önemli su yollarının güvenliğini sağlamayı amaçlıyor. Çin için bu su yollarında tankerlerin güvenli geçişi çok önemlidir.

Pekin, petrolünün yüzde 40'ını bölgeden ithal ediyor. Bu tıkanma noktaları üzerindeki Amerikan kontrolü, Çin'in şu anda ABD'yi geride bırakan ekonomik büyümesini baltalamayı amaçlıyordu.

ABD ve vasalları, sınırları artık açığa çıkan muhaliflerine tehditler savururken, Rusya, İran ve Çin'in benimsediği yaklaşım kökten farklı. Tahran yıllardır tüm sorunları dostane bir şekilde çözmek için komşuları arasında diyalog çağrısında bulunuyor. Bu artık meyvesini verdi.

Eylül 2019 gibi erken bir tarihte İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, BM Genel Kurulu'nda Hürmüz Barış Çabasını (UMUT) önermişti. Amacı, Basra Körfezi'ne kıyısı olan devletleri - Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) artı İran ve Irak'ı - güvenlik, seyrüsefer özgürlüğü ve ekonomik işbirliği için ortak bir çerçeve etrafında bir araya getirmekti. Ancak Amerika'nın yıkıcı politikaları yakın zamana kadar bölgede barışın gerçekleşmesini engellemiştir.

Son birkaç ayda, durum radikal bir değişime uğradı. Sabırlı diplomasi ile İran, komşuları arasında onları müzakere masasına getirmek için güven inşa etti. Çin ve daha az ölçüde Rusya bunda çok önemli bir rol oynadı.

Dr İbrahim Reiesi, Ağustos 2021'de Başkanlık görevini üstlendiğinden beri UMUT (HOPE) girişimini daha da büyük bir şevkle sürdürdü. Irak'ın Nisan 2019'dan bu yana kolaylaştırdığı İran ve Suudi Arabistan arasındaki arabuluculuk çabaları (daha sonra Umman'ı da içeriyordu), dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın 3 Ocak 2020'de diplomatik bir görevle Bağdat Uluslararası Havalimanı'na gelen General Kasım Süleymani'nin öldürülmesi emrini vermesiyle büyük bir gerileme yaşadı. Dönemin BM Yargısız İnfazlar Özel Raportörü Agnes Callamard, General Süleymani suikastını bir savaş suçu olarak nitelendirdi.

İran, istediği zaman ve yerde intikam almaya ant içti. Bu arada Tahran'ın yumuşak güç diplomasisi, Ağustos 2021'de BAE ile diplomatik ilişkiler yeniden kurulduğunda meyvelerini verdi. Bu ilişkiler, Suudi ayrışmasının ardından koptu.

Her ne kadar Amerikalılar ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan'ın 6 Mayıs'ta Suudi veliaht prensi Muhammed bin Selman (Mbs) ile görüşmek üzere Cidde'ye yaptığı ziyaretten de anlaşılacağı gibi, fitneden vazgeçmemiş olsalar da, tüm bunlar artık tarih oldu.

Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın da 16 Haziran'da Suudi Arabistan'ı ziyaret etmesi planlanıyor. Her iki durumda da amaç aynı: Çin'in bölgeye girişini engellemek ve İran-Suudi ilişkilerini bozmak.

Görünüşe göre Suudiler, Amerika'nın baskıcı tavrından büyük ölçüde bağımsız, farklı bir rota çizmeye karar vermişler. Küresel ve bölgesel sahnelerde güvenebileceği başka oyuncular da var. Bu oyuncular, Amerika'nın 80 yılı aşkın süredir yaptığı gibi asalak gibi davranmıyor.

Yeni ortaya çıkan senaryonun tutup tutmayacağı hala havada. Bu, büyük ölçüde MbS'nin vaatlerini yerine getirebilmesine bağlı olacaktır. O, kararsız biridir. İslam Cumhuriyeti onunla ilgilenirken dikkatli olmalı. Kolayca sıyrılamayacağı, su geçirmez anlaşmalara girmelidir.

Şimdilik olayların doğru yönde ilerlediğini söyleyebiliriz. (Vasim Şehzad / Crescent International)