Ukrayna krizi Erdoğan’ın İsrail’le normalleşme arayışını da destekleyen yeni bir faktör oldu. Doğu Akdeniz’deki enerji denklemi istediği gibi kurulamadı.

Welayet News  - Rusya’ya yaptırımların bumerang etkisi Avrupalı şirketleri beklenenden hızlı vurmaya başladı; bu durum ABD’nin Rusya’yı yıpratma savaşına göre hizalanmış hükümetler üzerinde sermaye baskısı üretiyor. Almanya Şansölyesinin perde arkasında diplomatik çözüm bulunması konusunda çabalarını artırması bunlarla bağlantılı.

İsrailli kaynaklar, Başbakan Naftali Bennett'in Putin, Zelenskiy ve Scholz arasındaki diplomatik trafiğinin arkasındaki itekleyici kişinin Scholz olduğunu söylüyor. Scholz’un Türkiye ziyareti de sanırım Erdoğan’ın Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk çalışmasına atfettikleri değerle alakalı. Putin’le başka bir dilden konuşabilen ender liderlerden biri Erdoğan. Bu durum ABD için de işlevsel olabilir.

Buna karşın Erdoğan’ın arabuluculuk rolünün henüz karşılık bulduğu söylenemez. Kendisi de bu meselenin kısa sürede çözülemeyeceğini görmüş durumda. Antalya’da Dışişleri Bakanları’nın buluşması bir müzakere olarak da görülemez. Türkiye’nin şu anki pozisyonu diplomatik açıdan kolaylaştırıcılık.

Putin olumlu gelişmeler var derken tam olarak bunun nerede nasıl olduğuna dair bilgi paylaşmadı. Ama mevcut müzakereler, Belarus sınırında kurulan masada dönüyor. Fakat bir yandan da sahada sertleşme işaretleri yeniden belirdi. Bunun bir göstergesi Türkiye’nin Kiev’deki elçiliği tahliye etmesi bu işaretlerden biri. Kaldı ki Türkiye’nin kolay kolay elçiliği bırakmadığını Afganistan ve Irak’taki örneklerden biliyoruz.

Ukrayna krizi Erdoğan’ın İsrail’le normalleşme arayışını da destekleyen yeni bir faktör oldu. Doğu Akdeniz’deki enerji denklemi istediği gibi kurulamadı. Mısır ve İsrail’le Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin merkezinde olduğu bloku bozmayı umuyor. Tabii ABD’nin Rus gazına alternatif olarak Doğu Akdeniz’i Avrupa’ya bağlama meselesini ciddiye alması da Türkiye-İsrail normalleşmesini elzem kılıyor.

EstMed Boru Hattı Projesi’nin fizibilitesi yoktu ve ABD sonunda desteğini çekince eski defterler yeniden açıldı. Erdoğan hem enerji hesapları hem Biden yönetimiyle ilişkileri yoluna koymak için İsrail’le normalleşmenin etkisine bel bağlıyor sanki. Alternatif rotada iki seçenek vardı ikisi de öldü; biri Kıbrıs üzerinden Türkiye bağlantısı, barış planı çöktüğü için bu seçenek gündemden düştü.

Diğeri Mısır-İsrail bağlantılı Suriye aktarmalı Arap Boru Hattı. Bu da Suriye’deki savaşla birlikte unutuldu. Dosyayı açmak için Erdoğan’ın önce Esad’la barışması lazım. Amerikalıların yine Akdeniz’den başka bir güzergah üzerinde durduğu söyleniyor. Bunların ötesinde İsrail’le normalleşmede Tel Aviv’in acelesinin olmadığını da not etmek gerekiyor. Erdoğan’a güvensizlik Arap Birliği cenahında olduğu gibi İsrail’de de hala kararları etkileyen bir neden.

Fehim Taştekin - Artigercek