Azerbaycan’ın özellikle son yıllarda yaptığı harcamalar milyar dolar seviyesinde. Dolayısıyla yıllar içinde bu alana yatırım yapıldığı, kaynak aktarıldığı açık. Elde edebildiğimiz verilere göre ise bu tedarik aşamalı ve çok çeşitli kaynaklardan gerçekleşmiş.

Welayet News  - Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki çözülmemiş toprak sorunu üzerinden patlak veren çatışmaların başlamasıyla beraber  özellikle Azerbaycan Devleti'nin yaptığı savunma yatırımları gündeme geldi. Bu yazıda elimizdeki sınırlı kaynaklarla genel bir analiz yapmaya çalışacağız.

Savunma sanayiinin tamamen “yasal” yollardan ilerlediğini düşünmek doğru bir yaklaşım olmaz. İçeriği gereği devlet çıkarlarını ilgilendiren, belki de ülkeler arası gizli anlaşmalara-pazarlıklara bağlı olarak yapılan satışlar ve üretimlerin tamamı resmî yollardan kayıt altına alınmamakta, çeşitli farklı sahalarda kullanımına dair üçüncü kişilere bilgi sınırlı olarak iletilmektedir.

Sektörde bağımsız bir kaynak olma iddiasıyla ortaya çıkmış olan Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) küresel olarak silah satışlarına dair önemli bir kaynaktır. Yukarıda bahsetmeye çalıştığımız kısıtlı bilgi durumu unutulmadan yapılabilecek emniyetli bir değerlendirme için gerekli verileri yine de barındırmaktadır.

Buradan devam edersek Azerbaycan’ın özellikle son yıllarda yaptığı harcamaların milyar dolar seviyesinde olduğunu belirtmeliyiz.

Dolayısıyla yıllar içinde bu alana yatırım yapıldığı, kaynak aktarıldığı açık. Elde edebildiğimiz verilere göre ise bu tedarik aşamalı ve çok çeşitli kaynaklardan gerçekleşmiş.

İsrail'le ilişkiler: İyi alıcıdan biraz fazlası

İlk olarak Azerbaycan'ın İsrail ile çok yakın savunma sanayii ilişkisi olduğu ortaya çıkmaktadır. Silahlı insansız hava araçlarından tanksavar füzelere, kundağı motorlu toptan karadan karaya füze fırlatma sistemlerine kadar karmaşık bir envanterden bahsediyoruz. Ayrıca İsrail ürünlerinin Azerbaycan’da üretildiği veya monte edildiği ilave bilgileri de bu alanda asgari bir teknoloji bilinirliğin bulunduğunu gösteriyor. Bu ilişki sıradan bir ilişkinin ötesinde öneme sahip çünkü teknoloji sahibi ülkeler mali olarak kazanç sağlayacak olsalar bile stratejik hedeflerine ters düşebilecek adımlar atmamaya çalışıyorlar. Dolayısıyla iki ülke arasında silah ve hele hele silah teknolojisi alışverişi bulunuyorsa burada bir ortak çıkar beklentisi doğrultusunda adım olduğu akıldan çıkartılmamalı.

Silah satış kayıtlarının "tam" olması mümkün olmasa da SIPRI sık başvurulan bir kaynak

Savunma sanayiinde derinlemesine yapılan iş birliği oldukça kapsamlı ve çok çeşitli etkileri olan bir alışveriş. Teknolojik, mali ve kültürel boyutları hemen ilk olarak akla gelenlerden. Bu şekilde düşünüldüğünde İsrail’in son teknoloji ürünü Elbit Hermes 900 markalı silahlı insansız hava aracını Azerbaycan’a vermesinin önemi anlaşılacaktır.

Rusya ağırlığı

Azerbaycan'ın Pakistan, Güney Afrika ve Ukrayna ile savunma sanayii alanındaki iş birliği daha çok hava savunma sistemleri, radarlar ve savaş uçakları konusunda olmuş. Pakistan ile ortak yürütülen proje eğitim uçaklarıyla sınırlı kalmış, Güney Afrika ile helikopter alanında yapılan iş birliği dikkat çekici. Ayrıca geçtiğimiz yıl bilgileri arasında İspanya’dan tedarik edilen radar sistemlerinin bulunması da önemsenmeli. 

Ancak bütünlüklü olarak bakıldığında Rusya Federasyonu Azerbaycan'ın öne çıkan silah tedarikçisi olarak görülüyor. Tanktan füze sistemlerine, hava savunma sistemlerinden savaş uçaklarına kadar en önemli kalemlerin Rusya'dan tedarik edilmekte olduğu görülüyor.